Trong thực tế, nhiều người sau khi chia tay bạn bè, đồng nghiệp hay người yêu thường có xu hướng nói xấu, phơi bày lỗi lầm của đối phương để tìm sự ủng hộ. Đây là cách hành xử không đẹp. Khi còn gắn bó, ta có thể hết lòng với nhau, khi không may phải chia xa, giữ im lặng và tôn trọng đối phương mới là cách hành xử của bậc quân tử.
Bản lĩnh và khí chất của người quân tử
Người quân tử là người sống có đạo nghĩa, không vì mâu thuẫn hay chia cắt mà hạ thấp phẩm giá của mình bằng cách bôi nhọ người khác. Họ hiểu rằng danh dự không nằm ở lời nói đả kích đối phương mà ở sự bình thản, tự tại trước mọi biến động của nhân tình thế thái.
Trong khi người quân tử giữ im lặng và tôn trọng quá khứ, kẻ tiểu nhân lại thường có thói quen công kích, bịa chuyện hoặc phơi bày lỗi lầm của người khác để hả giận hoặc trục lợi. Sự khác biệt này chính là ranh giới rõ ràng giữa bậc chính nhân quân tử và kẻ nhỏ nhen, hẹp hòi.
Câu chuyện về Tô Đông Pha và Vương An Thạch – Là đối thủ nhưng vẫn dành cho nhau sự kính trọng
Tô Đông Pha (Tô Thức) và Vương An Thạch là hai nhân vật kiệt xuất thời Bắc Tống, nhưng lại thuộc hai phe chính trị đối lập. Vương An Thạch chủ trương cải cách mạnh mẽ, còn Tô Đông Pha lại phản đối, cho rằng những cải cách này quá vội vàng, gây ảnh hưởng đến dân chúng.
Vì sự bất đồng này, Tô Đông Pha bị giáng chức và đày đi xa, cuộc sống vô cùng khổ cực. Tuy nhiên, dù bị đẩy ra khỏi triều đình, ông chưa bao giờ công kích hay bêu xấu Vương An Thạch. Ngược lại, khi nghe tin Vương An Thạch qua đời, Tô Đông Pha vẫn viết thơ bày tỏ lòng kính trọng.
Tô Đông Pha không xem Vương An Thạch là kẻ thù, mà coi ông là một người đáng kính, dù quan điểm có khác nhau. Sự cao thượng này khiến cả hai trở thành tấm gương sáng về đạo đức và học vấn.
Biết giữ danh dự cho người khác
Khi người ta bêu xấu những sai lầm của đối phương, bịa chuyện, xuyên tạc để tạo sự đồng cảm từ người khác, dùng lời cay độc để chứng minh bản thân đúng, người khác sai…thì những hành động đó chỉ khiến họ lộ rõ sự nhỏ nhen, hẹp hòi. Khi một người liên tục nói xấu người khác sau khi chia tay, họ không nhận được sự kính trọng mà chỉ khiến người khác dè chừng, vì ai cũng hiểu rằng: “Hôm nay họ nói xấu người khác, ngày mai có thể đến lượt mình.”
Ngược lại, nếu ta chọn cách rời đi trong bình thản, không đàm tiếu thị phi, không bận lòng về những chuyện đã qua thì đó mới là người quân tử. Giữ sự tôn trọng đối với người khác cũng chính là giữ sự tôn nghiêm cho chính mình.
Câu chuyện về tổng thống Mỹ – Abraham Lincoln
Abraham Lincoln, Tổng thống thứ 16 của Hoa Kỳ, nổi tiếng không chỉ với tài lãnh đạo mà còn với đức tính nhân hậu và biết giữ thể diện, danh dự cho người khác.
Một lần, trong cuộc tranh luận chính trị, đối thủ của Lincoln – ông Edwin Stanton – đã công kích và sỉ nhục Lincoln thậm tệ, gọi ông là “gã quê mùa đần độn”. Lincoln không đáp trả mà chỉ giữ im lặng.
Về sau, khi Lincoln đắc cử Tổng thống, thay vì mang lòng thù hận, ông đã bổ nhiệm Stanton làm Bộ trưởng Chiến tranh vì nhận thấy tài năng xuất chúng của ông.
Khi Stanton bối rối hỏi: “Sao ngài lại chọn tôi, người từng sỉ nhục ngài, vào chức vụ quan trọng này?”
Lincoln chỉ mỉm cười và nói: “Vì tôi cần người giỏi nhất để giúp đất nước vượt qua khó khăn. Tôi tin tưởng vào khả năng của ông.”
Sự cao thượng của Lincoln đã khiến Stanton vô cùng cảm phục. Khi Lincoln bị ám sát, chính Stanton là người đã khóc nghẹn ngào trước linh cữu ông và nói: “Ở đây nằm xuống người lãnh đạo vĩ đại nhất mà thế giới từng biết.”
Lincoln không chỉ tha thứ mà còn giữ lại danh dự cho đối thủ của mình, giúp Stanton có cơ hội thể hiện phẩm chất cao quý sau này.
Biết im lặng
Có người cho rằng khi bị đối phương phản bội, hãm hại hay nói xấu, mình cũng phải lên tiếng để đáp trả. Nhưng người quân tử hiểu rằng khi một người vấy bùn vào mình, nếu ta vội vã lao vào tranh cãi, chỉ khiến cả hai cùng lấm lem. Cách tốt nhất là giữ im lặng và tiếp tục sống tốt. Những người càng có nội tâm mạnh mẽ càng ít khi tranh cãi, bởi họ biết giá trị thật sự của mình không nằm ở những lời thị phi, mà nằm ở nhân cách và hành động.
Chính vì vậy im lặng không phải là yếu đuối mà chính là sự bao dung và bản lĩnh lớn nhất.
Câu chuyện về Nguyễn Trãi bị vu oan nhưng vẫn giữ im lặng
Nguyễn Trãi là một công thần khai quốc của nhà Hậu Lê, giúp Lê Lợi đánh đuổi quân Minh, giành lại độc lập cho Đại Việt.
Sau khi đất nước thanh bình, Nguyễn Trãi dần bị cô lập bởi những kẻ tiểu nhân trong triều. Dù từng dốc lòng phò tá Lê Lợi, nhưng khi bị thất sủng, ông không hề oán trách hay nói xấu triều đình.
Về sau, khi bị vu oan trong vụ án Lệ Chi Viên, ông cũng không hề thanh minh hay công kích ai. Chính sự im lặng và nhân cách thanh cao ấy khiến người đời sau càng thêm kính trọng ông. Đến thời vua Lê Thánh Tông, Nguyễn Trãi được minh oan và vinh danh như một bậc hiền nhân vĩ đại của dân tộc.
Trong mọi mối quan hệ, khi còn gắn bó, ta có thể hết lòng với nhau, nhưng khi phải chia xa, giữ im lặng và tôn trọng đối phương mới là cách hành xử của bậc quân tử. Họ không cố gắng giải thích hay tranh cãi, bởi họ tin rằng thời gian sẽ phơi bày sự thật. Họ tin rằng lòng người rồi sẽ tự sáng tỏ, ai sống tốt sẽ tự nhiên nhận được sự tôn trọng, ai sống hẹp hòi rồi cũng tự chuốc lấy hậu quả.
Câu nói “Quân tử tuyệt giao không nói xấu đối phương” không chỉ là một nguyên tắc đạo đức mà còn là một phong cách sống đẹp. Trong cuộc sống, mỗi người chúng ta đều có lúc phải đối diện với sự phản bội, mâu thuẫn hay chia ly. Cách chúng ta im lặng và sống tốt mới là thể hiện sự bao dung và bản lĩnh nhất.
Khi đã làm đúng, không cần phải thanh minh. Khi đã sống tốt, không cần phải chứng minh.
Tác giả: An Nhiên
