Trong lịch sử, “Thoái” không chỉ đơn thuần là sự rút lui hay từ bỏ, mà còn mang một ý nghĩa sâu sắc hơn về triết lí sống và sự nhận thức đối với xã hội. “Thoái” có thể hiểu là một sự lựa chọn thông minh và khôn ngoan khi đối mặt với những thử thách lớn.
Trong văn hóa phương Đông, đặc biệt là trong Đạo giáo, “Thoái” được coi là biểu hiệu của trí tuệ, khả năng hiểu và ứng xử thuận theo quy luật vũ trụ. “Thoái” đôi khi lại còn là một sự giải thoát, giúp con người tìm thấy sự bình an.
Một số nhân vật trong lịch sử đã chọn “Thoái” khi ở đỉnh cao của cuộc đời. Đối với điều này thì người bên ngoài đôi khi không liễu giải được. Nhưng khi xét một cách toàn diện thì điều đó thể hiện lòng dũng cảm và tầm nhìn xa trông rộng của họ. Chúng ta hãy nhìn về quá khứ để thấy rõ được điều này.
Phạm Lãi ba lần dời chuyển
Trong lịch sử có lưu truyền ba câu chuyện về việc thoái lui của Phạm Lãi.
Lần đầu tiên, sau khi nước Việt xưng bá, Phạm Lãi đã thoái lui, từ bỏ chức vị để tránh hiểm họa.
Lần thứ hai, ông tới nước Tề và nhận chức tể tướng, nhưng khi cảm thấy quyền lực có thể đe dọa đến bản thân, ông cũng tự nguyện rút lui.
Lần thứ ba là khi ông di cư tới đất Đào, thay tên đổi họ và bắt đầu cuộc sống mới với việc kinh doanh. Ông nhanh chóng gây dựng cơ nghiệp, trở nên giàu có và thịnh vượng.
Dù từng là một nhân vật lỗi lạc, Phạm Lãi luôn giữ mình, không bị cuốn vào vòng xoay quyền lực. Ông chọn cuộc sống an yên để bảo toàn danh dự, đồng thời cũng thể hiện trí tuệ sâu sắc trong việc biết buông bỏ khi thời điểm đến. Chính nhờ sự lựa chọn này, Phạm Lãi đã không chỉ giữ được mạng sống mà còn giữ được lòng kính trọng của hậu nhân, trở thành một biểu tượng về lòng dũng cảm và sự sáng suốt trong việc rời xa vinh hoa, phú quý.
Trương Lương “công thành, thân thoái”
Trương Lương là một chiến lược gia kiệt xuất thời kỳ Hán Sở tranh hùng, được biết đến với tài trí thông minh và lòng trung thành tuyệt đối với Hán Cao Tổ Lưu Bang. Tuy nhiên, điều đặc biệt ở ông là sau khi giúp Lưu Bang lên ngôi và lập nên triều đại nhà Hán, ông đã quyết định rút lui khỏi chốn quan trường, sống cuộc đời bình yên. Hành động này được người đời gọi là “công thành, thân thoái”. Nghĩa là sau khi đạt được thành tựu lớn, ông chủ động thoái lui để giữ gìn thanh danh và tâm hồn thanh thản. Bởi vậy ông lưu danh mãi trong lòng hậu nhân như một biểu tượng của trí tuệ và đức độ.
Chu Tam Úy treo mũ quan mà đi
Chu Cao là một nhân vật lịch sử nổi tiếng trong văn hóa Trung Hoa về sự thanh liêm và cương trực. Ông còn được gọi là Chu Tam Úy, vì ông làm quan đến chức “Tam úy”. “Tam úy” là một chức quan cao cấp thời nhà Hán trong hệ thống quan lại của Trung Quốc cổ đại, có trách nhiệm quản lý quân đội và bảo vệ an ninh quốc gia. Thời bấy giờ, Nhạc Phi là một vị tướng đã lập nhiều chiến công vang dội. Nhưng vì sự ghen ghét và âm mưu chính trị của Tần Cối mà ông đã bị Tần Cối đấy vào chỗ chết. Thay vì bảo vệ công lý, bảo vệ người chính trực, triều đình khi đó lại chọn cách thỏa hiệp, khiến cho người trung lương chịu oan ức.
Chu Tam Úy hiểu rõ bản chất của vụ án oan, không thể ngồi yên nhìn một vị tướng trung nghĩa như Nhạc Phi bị hãm hại, ông đã quyết định từ chức dù biết rằng điều này có thể gây nguy hiểm cho ông. Câu chuyện này thể hiện sự chính trực, thanh cao và lòng dũng cảm của một người không vì quyền lực hay lợi ích cá nhân mà đánh mất lý tưởng và danh dự. Người đời sau đã dựng lên một am thờ có tên là “Trung Ẩn am” để ghi nhớ về phẩm giá và lòng can đảm của ông.
Lý Triết “Thoái” để bảo vệ “Chân-Thiện-Nhẫn”
Lý Triết là một nhân vật đáng kính trong giới chính trị Đài Loan. Ông từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng, bao gồm vị trí Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đài Loan. Ông cũng là một người có lý tưởng cao đẹp, luôn cống hiến cho giáo dục và các giá trị đạo đức trong xã hội. Sau này, ông biết đến Pháp Luân Công – một một tu luyện Phật gia do Đại sư Lý Hồng Chí sáng lập. Lý Triết bắt đầu tìm hiểu sâu hơn về Pháp Luân Công sau khi chứng kiến những vi phạm nhân quyền đối với các học viên Pháp Luân Công ở Trung Quốc.
Là một người ủng hộ các giá trị đạo đức và nhân quyền, Lý Triết rất quan tâm đến cuộc bức hại này và nhanh chóng bị thu hút bởi nguyên lý “Chân-Thiện-Nhẫn” mà Pháp Luân Công truyền tải. Qua việc nghiên cứu các báo cáo về tình trạng đàn áp cũng như gặp gỡ các học viên Pháp Luân Công ở Đài Loan, ông nhận ra sự tàn khốc của cuộc đàn áp cũng như giá trị thực sự của môn tập này trong việc nâng cao phẩm chất đạo đức con người. Những điều ông biết được đã khơi dậy trong ông lòng cảm thông và sự thôi thúc phải lên tiếng bảo vệ công lý.
Lý Triết từ chức Bộ trưởng bộ Giáo dục Đài Loan vào năm 1999. Dù ông nhận thức rõ ràng hành động này ảnh hưởng đến sự nghiệp chính trị của mình nhưng vẫn lựa chọn công khai ủng hộ Pháp Luân Công, lên án các hành động đàn áp của chính quyền Trung Quốc và kêu gọi bảo vệ nhân quyền cho các học viên.
Hành động của Lý Triết không chỉ thể hiện sự ủng hộ của ông đối với Pháp Luân Công mà còn là một tấm gương điển hình về sự dũng cảm và trung thực của một con người chân chính trong việc bảo vệ lẽ phải và quyền tự do tín ngưỡng.
Nhìn lại lịch sử, “Thoái” là một hành vi biểu hiện trí tuệ của một người khi người đó có thể đứng ngoài tham vọng (danh lợi) tầm thường để bảo vệ lý tưởng cao đẹp. Đây là hành động cần có sự can đảm để vượt qua sự mê hoặc của quyền lực, tiền tài và địa vị; đồng thời là minh chứng cho lòng trung thành với đạo đức và lẽ phải. Trí tuệ của “Thoái” còn là thông điệp về việc dám buông bỏ và biết buông bỏ để hướng tới sự thanh tịnh, duy trì phẩm giá và tạo ảnh hưởng tích cực lâu dài cho xã hội.
Minh Tâm (t/h)
